درس دوم

حركات، تنوين، ضوابط

الفباى زبان عربى

هر كلمه، از يك يا چند حرف به وجود مى آيد كه مجموع آنها را الفبا يا حروف هجاء مى نامند. الفباى عربى، همان الفباى فارسى است; بجز چهار حرف پ، چ، ژ، گ كه آنها عبارتند از:

ا، ء، ب، ت، ث، ج، ح، خ، د، ذ، ر، ز، س، ش،

ص، ض، ط، ظ، ع، غ، ف، ق، ك، ل، م، ن، ه، و، ى

 

اسامى حروف الفبا

الف، همزه، باء، تاء، ثاء، جيم، حاء، خاء، دال، ذال، راء، زاء، سين، شين، صاد، ضاد، طاء، ظاء، عين، غين، فاء، قاف، كاف، لام، ميم، نون، هاء، واو، ياء.

حركت و سكون

در زبان عربى، وسيله تلفظ حروف، حركت است، و در اين زبان، سه حركتِ فتحه ــَ ، كسره ــِ ، ضمه ــُ وجود دارد.

حرف فتحه دار را مفتوح ، كسره دار را مكسور ، و ضمه دار را مضموم مى گويند; مانند: كُتِبَ.

 

حرفى كه حركت نداشته باشد، ساكن ناميده مى شود و علامت آن سكون ــْ است; مانند: حرف ذْ و بْ در كلمه اِذْهَبْ .

 

تنوين

تنوين، نون ساكنى در آخر بعضى از كلمات عربى است كه خوانده مى شود; ولى نوشته نمى شود. اين علامت، به صورت حركت مكرّر نشان داده مى شود و بر سه قسم است:

* تنوينِ رفع ـٌ ، مانند: رَحْمَةٌ كه خوانده مى شود رَحْمَتُنْ

* تنوينِ نصب ـً ، مانند: رَحْمَةً كه خوانده مى شود رَحْمَتَنْ

* تنوينِ جر ـ ، مانند: رَحْمَة كه خوانده مى شود رَحْمَتِنْ

 

ضوابط

افزون بر حركات و تنوين هاى ياد شده، علامت هاى ديگرى نيز در نوشتن به كار مى روند كه ضوابط نام دارند و عبارتند از:

شدّ، مدّ، همزه قطع، همزه وصل

شدّ، علامت تكرار حرف است و به شكل دندانه سين ( ــّ ) روى حرف گذاشته مى شود; مانند:

أَوَّل، يُعَلِّمُ

مدّ، علامت تلفّظِ حرف به صورت كشيده است و به شكل ( ــ ) در بالاى حرف قرار مى گيرد; مانند:

سَا ءَ، سُوءُ، سِىءَ

همزه قطع، همزه اى است كه همه جا ثابت است و تلفّظ مى شود، و علامت آن شش كوچك ( ء ) مى باشد; مانند:

أَكْرَمَ زَيدٌ سَعيداً، يَا زَيْدُ أَكْرِمْ سَعيداً

 

همزه وصل، همزه اى است كه در ابتداى كلام، از نظر تلفظ ثابت مى ماند; ولى در ميان كلام از بين مى رود و كلمه ماقبل خود را به مابعد وصل مى كند و علامت آن صاد كوچك ( صـ ) است; مانند:

اَلْحَمْدُلِلَّهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ

پرسش و تمرين

1. حروف هجاء در زبان عربى چه تعدادى است؟

2. چه تفاوتى بين الفباى عربى و الفباى فارسى وجود دارد؟

3. اسم حروف الفباى ذيل را بنويسيد.

ج، ح، د، ر، ش، ص، ع، ف، ك، ه

4. حروف در زبان عربى با چه وسيله اى تلفظ مى شوند؟